Lại là câu chuyện bôxit!
Dự án bôxit tại các tỉnh Tây nguyên vào cuối tuần qua lại thêm lần nữa làm “nóng” diễn đàn công luận bằng buổi tọa đàm do Trung tâm Thiên nhiên và Con người thuộc Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam tổ chức ngày 28-3. Các chuyên gia kinh tế đã phân tích, đánh giá về tính hiệu quả của dự án này thông qua những số liệu do chính chủ đầu tư là Tập đoàn Công nghiệp than - khoáng sản Việt Nam (TKV) công bố và đi đến kết luận TKV đã bị “sập bẫy giá rẻ”?
Dự án bôxit tại Tây nguyên với hai nhà máy Tân Rai và Nhân Cơ đặt tại hai tỉnh Lâm Đồng và Đắc Nông ngay từ khi mới triển khai đã từng làm hao tốn nhiều giấy mực của báo chí khi chuyển tải liên tục những đánh giá, phân tích của các chuyên giá hàng loạt các vấn đề về kinh tế, quốc phòng, môi trường…
Sau những phân tích, đánh giá của các chuyên gia, TKV vẫn quyết bảo vệ tính hiệu quả của dự án trong nay mai bằng những dự báo nhiều thuận lợi. Tất nhiên ý kiến đánh giá trái chiều giữa các chuyên gia và nhà đầu tư cũng là chuyện bình thường, bởi xét cho cùng đều mong muốn đem lại hiệu quả cho một dự án kinh tế lớn của đất nước.
Cuộc tọa đàm ngày 28-3 vừa qua cũng nằm trong mục đích tốt đẹp đó. Nhưng phải thừa nhận sau những gì mà các chuyên gia phân tích một cách thấu đáo, công luận hiểu rằng TKV đang “đặt cược” với dự án này bằng công nghệ giá rẻ từ “láng giềng” Trung Quốc. Hiệu quả đâu chưa thấy, thông qua các số liệu, các chuyên gia đánh giá chỉ riêng nhà máy Tân Rai các thông số sai lệch từ công suất thực tế, số giờ hoạt động, mức tiêu hao quặng… đã bị thiệt hại khoảng 343 triệu USD.
Chỉ với vấn đề tiêu thụ, trong khi TKV tuyên bố công suất của các nhà máy sản xuất ra đến đâu đều tiêu thụ hết tới đó. Nhưng tiến sĩ Nguyễn Thành Sơn, nguyên Giám đốc Ban Quản lý dự án than đồng bằng sông Hồng khẳng định, nếu hai nhà máy Tân Rai và Nhân Cơ sản xuất đủ 660.000 tấn trong năm 2015 thì mức lỗ sẽ là 37,4 triệu USD. Chưa dừng lại ở những nhà máy hiện có, các chuyên gia còn cho biết, nếu TKV đồng ý cho triển khai một dự án chế biến alumin thành nhôm dự kiến đặt gần nhà máy Nhân Cơ, chỉ tính mức tiêu thụ điện, tất cả những người dùng điện tại Việt Nam phải bù lỗ cho dự án này 145 triệu USD/năm.
Lỗ nặng, đó là những gì đã được các chuyên gia phân tích đánh giá của dự án này trong những năm đầu vận hành. Nhưng thôi cứ tin vào những gì mà TKV đưa ra, rằng mức lỗ sẽ giảm theo hàng năm để thu lại lãi lớn trong khoảng 7 đến 10 năm tới, bởi đó là “chiến lược kinh doanh” đã đặt ra!
TRIỆU PHONG
