Hồi sinh kênh Ba Bò

Kỳ 1: Từ một dòng kênh “chết”!

Ba Bò là con kênh tự nhiên nằm trọn trong địa phận phường Bình Chiểu, quận Thủ Đức, TP.HCM. Phía Bình Dương kênh hình thành từ đường hào chống tăng của quân đội. Do tốc độ phát triển công nghiệp, đô thị diễn ra nhanh chóng, dòng kênh vừa bị lấn chiếm để xây nhà ở, phòng trọ vừa phải gánh trên mình một lượng nước, rác thải lớn từ nhiều hướng đổ về mà không chảy đi đâu được nên phát sinh mùi hôi thối. Sau nhiều lần nạo vét nhưng không mang lại kết quả, UBND tỉnh Bình Dương quyết định đầu tư trên 345 tỷ đồng nhằm hồi sinh con kênh một thời đã “chết”!

“Gọi nhầm tên em”

Từ những người thực hiện dự án đến các vị cao niên sống lâu năm tại khu phố Đồng An 3 (phường Bình Hòa, TX.Thuận An) nơi “phát tích” của dòng kênh “chết” đều khẳng định: “Gọi kênh Ba Bò là không đúng, vì nó chỉ là đường hào chống tăng do quân đội đào để bảo vệ khu quân sự”.  

Cạnh bên miệng cống cũ sẽ là 2 hệ thống cống mới có khẩu độ trên 3m, bảo đảm dòng chảy và lưu thoát tốt cả trong mùa mưa. Ảnh: D.CHÍ

Ông Phạm Văn Dương, chủ hộ 76/3/11 khu phố Đồng An 3, nguyên là thiếu tá trinh sát của Quân đoàn IV, có nhà nằm bên bờ kênh cho biết: “Sau khi tiếp quản căn cứ Sóng Thần của chế độ cũ để lại, do điều kiện thực tế lúc bấy giờ không đủ khả năng để xây tường rào ngăn cách giữa khu quân sự với bên ngoài. Lãnh đạo quân đoàn đã tiến hành đào hào chống tăng thay cho hàng rào bao bọc cả chu vi nơi quân đoàn đóng quân với chiều rộng mặt hào khoảng 10m, chiều sâu thì tùy chỗ. Chỗ nào dễ thì đào sâu, nơi nào khó, đất cứng, có nhiều đá ong thì đào cạn nhưng vẫn phải không dưới 4m. Bờ hào phía ngoài được chừa ra có nơi đến 10m để làm hành lang và chống sạt lở. Hết hành lang bờ hào phía ngoài mới đến đất thổ cư do quân đoàn cấp cho cán bộ, công nhân viên đơn vị làm nhà ở. Thời điểm đó nơi đây hoang vắng, rất ít nhà dân”.

Băng qua công trường, lội ngược dòng kênh về phía thượng lưu, kỹ sư Vũ Văn Điện, người trực tiếp khảo sát, lập bản đồ quy hoạch cải tạo kênh Ba Bò đưa chúng tôi tìm đến tận nơi “phát tích” của dòng kênh. Đó là một miệng cống nhân tạo nằm sát mặt tiền đường ĐT743 (ngã tư 550). Tại đây bằng mắt thường có thể ước lượng độ sâu từ đáy cống lên đến mặt đất tự nhiên có độ sâu bằng với chiều cao của một tòa nhà 2 tầng. Càng về hạ lưu khoảng cách này càng giảm dần, có nơi chỉ còn khoảng 3 đến 4m. Do nước chảy từ nơi đất cao xuống nên có người nhầm lẫn nói rằng kênh Ba Bò bắt nguồn từ Bình Dương” là không đúng.

Vì đâu kênh “chết”?

Theo khảo sát của Công ty TNHH MTV Cấp thoát nước- Môi trường Bình Dương, hệ thống hào chống tăng bao bọc xung quanh khu vực Quân đoàn IV bắt đầu từ khu phố Đồng An 3, sang Đồng An 2, đến khu dân cư thủy lợi IV và tiếp giáp với phường Bình Chiểu (quận Thủ Đức, TP.HCM) có chiều dài trên 3km. Do tốc độ phát triển công nghiệp đô thị diễn ra quá nhanh, nước, rác thải từ các hộ dân, khu công nghiệp tự do đổ xuống lòng kênh lâu ngày mà không được khai thông, xử lý nên vừa tạo ra mùi hôi thối vừa không có lối thoát, đã biến nơi đây thành dòng kênh “chết”.

Ông Võ Văn Bình, Trưởng khu phố Đồng An 3 đưa ra con số: Dọc bờ kênh từ đầu nguồn đến văn phòng khu phố có khoảng 200 hộ với trên 1.400 phòng trọ. Do trước đây phát triển tự phát, phòng trọ mọc lên san sát, lấn vào đất công là hành lang bảo vệ bờ hào, nên nước thải, rác thải cứ phóng thẳng xuống kênh. Bên cạnh là nước thải công nghiệp từ bên kia đường ĐT743 của các khu công nghiệp Sóng Thần 1, 2, phía dưới là Khu công nghiệp Đồng An cứ lợi dụng đêm tối, lúc trời mưa thì xả xuống kênh. Biến con kênh như một “xác chết” trương sình, xám xịt, đỏ ngầu hôi thối không chịu nổi”.

Một trong những nguyên nhân gây trầm trọng thêm ô nhiễm là đoạn cống thoát nước ngang đường tiếp giáp giữa khu phố Đồng An 3 với khu phố Đồng An 2 có khẩu độ quá nhỏ, rác thải đã lấp kín hết miệng cống. Kỹ sư Vũ Văn Điện cho biết: “Trước đó, Công ty TNHH MTV Cấp thoát nước- Môi trường Bình Dương đã tiến hành nạo vét rất khó khăn và chở đi tiêu hủy hàng ngàn tấn bùn đất, rác thải nhưng vẫn không giải quyết triệt để ô nhiễm nếu không có một dự án lớn làm sống lại dòng kênh”.

Mong đợi của người dân

Ông Vũ Hải Quang, chủ hộ 18/3/15 khu phố Đồng An 3, phường Bình Hòa, TX.Thuận An trình bày: “Sống trong môi trường ô nhiễm, bẩn thỉu kéo dài, người dân ở đây đã gánh chịu rất nhiều bệnh tật, phổ biến nhất là bệnh về đường hô hấp, stress và sốt xuất huyết. Lúc đầu thì dịch xảy ra theo mùa, nhưng càng ngày môi trường càng ô nhiễm, lòng kênh là ổ chứa mầm bệnh nên dịch bệnh cứ xảy ra liên miên. Hầu như hàng quý địa phương đều báo cáo xin được phun thuốc diệt côn trùng, diệt mầm bệnh, đề phòng phát sinh dịch bệnh. Chúng tôi rất mong được đầu tư, cải tạo và làm hồi sinh lại dòng kênh này”.  

Người dân vui mừng phấn khởi xem thông báo dự án cải tạo “dòng kênh chết” được niêm yết công khai tại văn phòng khu phố Đồng An 3 Ảnh: D.CHÍ

Trưởng khu phố Đồng An 3 Võ Văn Bình tỏ ra phấn khởi: “Sống chung với cái khó của người dân, chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị lên các cấp về mong muốn được cải tạo dòng kênh của người dân địa phương. Đây là nhu cầu thực tế nên bà con ai nấy đều sẵn sàng tháo dỡ công trình, vật kiến trúc để việc thi công được dễ dàng, thuận lợi và nhanh chóng nhằm mang lại bộ mặt mỹ quan đô thị, bảo đảm chất lượng cuộc sống và sức khỏe cộng đồng”.

Trưởng khu phố Đồng An 3 Võ Văn Bình: Người dân rất đồng thuận

Được tin UBND tỉnh đầu tư nâng cấp, cải tạo dòng kênh này nhân dân khu phố rất đồng tình, phấn khởi và sẵn sàng hợp tác, tháo dỡ công trình, bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công nhằm mang lại mỹ quan, môi trường sống tốt cho bà con. Chỉ có 30 trong số 200 hộ liên quan dự án là “dính” đất thổ cư, bà con mong được tính toán hợp lý, không bị thiệt thòi. Còn lại là đất “ngoài sổ” do lấn chiếm hành lang bờ kênh, bà con chỉ mong được hỗ trợ phần thiệt hại và chi phí di dời.

Kỳ 2: Sẽ trở thành một công trình văn hóa đô thị

DUY CHÍ

• Đảng bộ khối Doanh nghiệp tỉnh: Thí sinh Vương Quốc Đạt đạt giải nhất Hội thi Bí thư chi bộ giỏi​ 2024 (23/06)
• Nhiều hoạt động tuyên truyền phòng chống ma túy (22/06)
• TP.Dĩ An: 4 chiến sĩ “Hoa phượng đỏ” được kết nạp Đảng (22/06)
• TP.Tân Uyên: Ra quân thực hiện “Ngày thứ bảy văn minh” (22/06)
• Đoàn Thanh niên TP.Dĩ An: Đa dạng các hoạt động chăm lo cho người lao động xa quê (22/06)
• Người chi hội trưởng nhiều “vai” (22/06)
• Tin vắn (22/06)
• Phường đoàn Phú Chánh (TP.Tân Uyên): Trao “Căn phòng mơ ước” cho công nhân có hoàn cảnh khó khăn (22/06)