Ma túy từ khi xuất hiện đã gây tác hại to lớn đối với con người và cộng đồng xã hội. Ngày nay, tội phạm ma túy ngày càng gia tăng với phương thức, thủ đoạn phức tạp, tinh vi thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Nó mang tính chất toàn cầu và trở thành hiểm họa chung cho nhân loại.
Ở nước ta, các tội phạm về ma túy đã tăng nhanh với tốc độ cấp số nhân và hiện nay đã trở thành tệ nạn. Do vậy, chủ động phòng ngừa tội phạm, trong đó có các tội phạm về ma túy là chủ trương và cũng là yêu cầu cấp bách của Đảng, Nhà nước nhằm hạn chế thấp nhất những thiệt hại do tội phạm gây ra, ngăn chặn, giảm bớt và tiến tới loại trừ loại tội phạm này. Xử lý hình sự các hành vi sản xuất, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng và quản lý ma túy là biện pháp hữu hiệu để đấu tranh phòng, chống các tội phạm về ma túy.
Các tội phạm về ma túy xâm phạm đến những quy định của Nhà nước trong việc sản xuất, quản lý và sử dụng các chất ma túy. Ngoài ra còn có thể xâm phạm đến trật tự an toàn xã hội. Đối tượng của nhóm tội này là các chất ma túy, gồm có chất gây nghiện và chất hướng thần như nhựa cây thuốc phiện, cao cô ca, lá cần sa, heroin, cocain...; tiền chất ma túy như Ephedrin, Psendoepphedrin, Acetic Anhydrit, Axit Sunfuric, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11; các công cụ, phương tiện dùng để sản xuất, sử dụng chất ma túy. Người thực hiện tội phạm về ma túy bằng các hành vi như: Trồng cây thuốc phiện hoặc các loại cây khác có chất ma túy; hoạt động trái phép trong việc sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán, chiếm đoạt, tổ chức sử dụng, chứa chấp việc sử dụng, cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng ma túy; sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán các phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sản xuất hoặc sử dụng chất ma túy; vi phạm các quy định về quản lý, sử dụng thuốc gây nghiện hoặc các chất ma túy khác. Hậu quả mà các tội phạm về ma túy gây ra là rất nguy hiểm và đa dạng cho lợi ích của Nhà nước, tài sản của công dân, tính mạng, sức khỏe của con người, làm hủy hoại đạo đức con người, gây tan vỡ gia đình và mất trật tự an toàn xã hội. Người thực hiện các tội phạm về ma túy là người đủ 14 tuổi, có năng lực chịu trách nhiệm hình sự.
Chúng tôi giới thiệu 2 tội thường hay xảy ra trong nhóm tội này là Tội buôn bán trái phép chất ma túy và Tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.
1. Tội buôn bán trái phép chất ma túy (Điều 251)
Tội mua bán trái phép chất ma túy xâm phạm những quy định của Nhà nước về chế độ quản lý các chất ma túy. Đối tượng của tội phạm là các chất ma túy có thể bao gồm: Lá, thân, rễ, cành, hoa, quả, nhựa cây cần sa, lá cây cô ca, lá cây khát (Cathaedulis)…; quả, nhựa thuốc phiện hoặc các chất Heroine, Cocanine, Methamphetaamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11.
Hành vi mua bán trái phép chất ma túy là một trong các hợp sau: Bán trái phép chất ma túy cho người khác (không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có) bao gồm cả việc bán hộ chất ma túy cho người khác để hưởng tiền công hoặc các lợi ích khác; mua chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác; xin chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác; dùng chất ma túy nhằm trao đổi thanh toán trái phép khác (không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có); dùng tài sản không phải là tiền đem trao đổi, thanh toán… lấy chất ma túy nhằm bán lại trái phép cho người khác; tàng trữ chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác; vận chuyển chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác. Người thực hiện Tội mua bán trái phép chất ma túy là bất kỳ người nào từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự (TNHS) và đã thực hiện hành vi phạm tội với lỗi cố ý. Đối với người đủ từ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu TNHS về tội này nếu là tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Về hình phạt: Có 4 khung hình phạt chính. Khung 1, phạt tù từ 2 năm đến 7 năm, áp dụng đối với người phạm tội không có tình tiết tăng nặng (quy định tại khoản 1, Điều 251). Khung 2, phạt tù từ 7 năm đến 15 năm, áp dụng đối với các trường hợp: có tổ chức; phạm tội 2 lần trở lên; đối với 2 người trở lên; lợi dụng chức vụ, quyền hạn; lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức; sử dụng người dưới 16 tuổi vào việc phạm tội hoặc bán ma túy cho người dưới 16 tuổi; qua biên giới; nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 500g đến dưới 1kg; Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 5g đến dưới 30g; lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 10kg đến dưới 25kg; quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 50kg đến dưới 200kg; quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 10kg đến dưới 50kg; các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 20g đến dưới 100g; các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 100ml đến dưới 250ml; có 2 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm h đến điểm o khoản này; tái phạm nguy hiểm. Khung 3, phạt tù từ 15 năm đến 20 năm, áp dụng đối với các trường hợp: nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 1kg đến dưới 5kg; Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng từ 30g đến dưới 100g; lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng từ 25kg đến dưới 75kg; quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 200kg đến dưới 600kg; quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 50kg đến dưới 150kg; các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 100g đến dưới 300g; các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 250ml đến dưới 750ml; có 2 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm a đến điểm g của Khoản 3, Điều 251. Khung 4, phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình áp dụng đối với người phạm tội có một trong các trường hợp: nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng 5kg trở lên; Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 có khối lượng 100g trở lên; lá cây côca; lá khát (lá cây Catha edulis); lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định có khối lượng 75kg trở lên; quả thuốc phiện khô có khối lượng 600kg trở lên; quả thuốc phiện tươi có khối lượng 150kg trở lên; các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng 300g trở lên; các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích 750ml trở lên; có 2 chất ma túy trở lên mà tổng khối lượng hoặc thể tích của các chất đó tương đương với khối lượng hoặc thể tích chất ma túy quy định tại một trong các điểm từ điểm a đến điểm g khoản này.
Ngoài hình phạt chính, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 500 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản. (Còn tiếp)