Đầu năm nói chuyện chọn nghề

Lựa chọn ngành nghề cho tương lai là vấn đề rất quan trọng đối với học sinh (HS) trước mỗi mùa thi. Tuy nhiên hiện nay, không phải mọi HS đều biết cách để lựa chọn đúng ngành nghề để thi. Lắng nghe; tham khảo những ý kiến từ nhà trường, cha mẹ, người thân, bè bạn… nhưng quan trọng nhất là chính bản thân các em phải tự tin tìm hướng đi phù hợp nhất cho bản thân mình. 

Băn khoăn chọn nghề phù hợp

 Trần Minh Hoàng, HS lớp 12 trường THPT Nguyễn An Ninh (TX.Dĩ An) năm 2013 này đăng ký thi vào khoa công nghệ thông tin trường Đại học (ĐH) Sư phạm kỹ thuật TP.HCM. Hoàng lý giải về sự chọn lựa của mình là: “Em thấy mình có khả năng trong lĩnh vực này, mà học ngành này ra trường cũng dễ tìm việc làm”. Ngược lại, Nguyễn Thị Thùy Linh, cũng học lớp 12 cùng trường với Minh Hoàng thì thi vào ĐH Cảnh sát nhân dân nhưng với một lý do hoàn toàn khác: “Nhà em có người làm trong ngành công an nên ba mẹ em muốn hướng em thi vào đó để ra trường dễ xin việc chứ thực ra em thích học bên ngành sư phạm hơn”. Như vậy, một bên là tự chọn theo khả năng và nguyện vọng của mình; một bên là phải theo ý kiến của gia đình. Cả hai đều cho biết trường các bạn có hướng dẫn HS cách làm hồ sơ, cách ghi nguyện vọng và giới thiệu các trường có nhiều chỉ tiêu. Còn việc chọn học ngành nào, trường nào thì hoàn toàn là qua tìm hiểu ở sách báo, hỏi các anh chị đi trước, theo ý của người thân và tự bản thân quyết định. 

 Chuyên gia đang tư vấn cho HS lớp 12 trong buổi tư vấn tuyển sinh của trường ĐH Bình Dương năm 2012

Em Lê Ngọc Anh, HS lớp 12 trường THPT Trịnh Hoài Đức (TX.Thuận An) cũng băn khoăn: “Ở trường, em được thầy cô hướng nghiệp cho em một đường. Ở nhà, cha mẹ lại hướng cho em một nẻo. Bạn bè thì khuyên em phải chọn những nghề thật “oai”. Các trung tâm tư vấn hướng nghiệp thì lại gợi ý cho em một cách khác. Em chẳng biết nghe ai bây giờ?”. Đây là những băn khoăn không chỉ của riêng Ngọc Anh mà còn của hầu hết những HS cuối cấp đang cố tìm cho mình một ngành nghề phù hợp nhất trước ngưỡng cửa vào ĐH.

Thật ra, việc chọn nghề hướng nghiệp là rất quan trọng. Nó quyết định đến tương lai của người chọn nó. Chính vì nó quan trọng nên không ít người đã thất vọng và không thành công trong công việc khi chọn sai nghề. Chính vì thế mà việc lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với nguyện vọng và sở thích của mình là yếu tố quan trọng nhất. Bởi vì ngành nghề xã hội rất phong phú, đa dạng, việc chọn đúng ngành nghề là cơ sở để HS có được một công việc tốt, phù hợp để xây dựng cuộc sống của mình trong tương lai. Những ngành nghề mà HS yêu thích từ nhỏ, nếu bây giờ vẫn còn yêu thích thì nên tiếp tục theo đuổi vì khả năng phù hợp với bản thân sẽ rất cao.

Chọn lối đi cho tương lai

Hầu hết phụ huynh đều mong muốn con mình vào ĐH. Đây là mong muốn chính đáng và hoàn toàn tốt. Tuy nhiên, mỗi HS có một khả năng học tập riêng biệt. Vì thế, nếu học tập ở mức trung bình khá trở xuống thì chỉ nên chọn những ngành nghề ở các trường ĐH với mức trung bình hoặc chọn các trường cao đẳng và trung cấp, sau đó học liên thông lên ĐH. Không nên chọn ngành nghề theo phong trào, theo bạn bè. Nhiều HS thấy bạn mình thi vào trường nào, ngành nào thì bắt chước làm hồ sơ đăng ký theo.

Lẽ thường, cha mẹ nào cũng muốn con chọn được nghề đỡ vất vả, có thu nhập cao. Tư tưởng đề cao bằng cấp thái quá khiến nhiều gia đình bán hết gia sản để đầu tư cho con học ĐH, cao đẳng. Kết quả là số sinh viên ra trường mỗi năm một tăng, dẫn đến chỗ cung nhiều hơn cầu. Trong khi đó, các nhà máy, xí nghiệp, đơn vị sản xuất lại thiếu đội ngũ công nhân có tay nghề cao, hoặc cán bộ kỹ thuật có chuyên môn giỏi. Đây là hiện trạng đáng để các bậc phụ huynh suy nghĩ và điều chỉnh lại việc hướng nghiệp cho con em. Gần đây, xu hướng cho con học nghề đang được các gia đình quan tâm, đó là chuyển biến tốt.

Gia đình cũng là một yếu tố quan trọng trong việc định hướng và phát triển sự nghiệp của HS. Những HS có hoàn cảnh gia đình khó khăn cần phải cân nhắc trong việc lựa chọn trường thi và ngành học. Chẳng hạn như trường học sẽ xa hay gần, chi phí cao hay thấp... để thuận lợi hơn trong việc đi lại và giảm bớt gánh nặng chi phí cho gia đình. Nhiều HS học rất giỏi đã tự tin, mạnh dạn chọn các trường như Sư phạm, Công an, Quân đội… để nhằm giảm bớt phần nào chi phí ăn học cho cha mẹ mà sau khi ra trường lại được phân công công việc ngay. Cha mẹ cần giúp con định hướng nghề nghiệp rõ ràng trước khi chọn lựa. Mọi người đều có đặc điểm riêng về sức khỏe, cá tính, điều kiện sống, sở trường, sở đoản... vì vậy, tự hiểu mình cũng là điều kiện quan trọng giúp cho người ta tìm được việc làm thích hợp.

Nhiều chuyên gia tư vấn cũng khuyên HS chọn nghề hướng nghiệp theo nhu cầu xã hội. Nhưng đây là vấn đề cực kỳ khó khăn bởi chúng ta khó dự đoán được 5 năm, 10 năm và lâu hơn nữa, xã hội cần ngành nghề nào. Tuy nhiên, cũng không phải là “bó tay” vì có nhiều cách để xác định được nhu cầu lao động, ngành nghề của xã hội, như: Xem thông tin trên các trang web tuyển lao động hàng năm, định hướng cơ cấu ngành nghề của địa phương mình, tỉnh bạn, thậm chí cả khu vực. Việc hướng nghiệp, tư vấn, hướng dẫn HS chọn nghề nghiệp trong tương lai, việc tư vấn cho HS tự trang bị cho mình khả năng thích ứng khi cánh cửa trường ĐH không mở ra trước mặt cũng là rất cần thiết. Vấn đề “ĐH có phải là con đường duy nhất để tiến thân không?” năm nào cũng được nhắc lại trong các kỳ thi tuyển sinh, nhưng vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng. Cuối cùng, nếu có năng lực, có trình độ và biết nắm bắt cơ hội thì quyết định của bản thân chắc chắn vẫn là cách lựa chọn thông minh nhất để tự tin đi đến tương lai.

 NGỌC THANH

• TP.Thủ Dầu Một: Tập huấn kỹ năng viết tin, bài và làm clip tuyên truyền (02/07)
• Nhiều công nhân lao động tham gia hiến máu tình nguyện (01/07)
• Hội nghị phản biện dự thảo Nghị quyết quy định mức học phí năm học 2024-2025 (01/07)
• Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của dân tộc thiểu số năm 2024 (01/07)
• Ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm, tệ nạn ma túy, vì một Bình Dương an toàn, đáng sống (01/07)
• Sự kiện nổi bật trong tuần (01/07)
• Dự kiến lịch trả lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội tháng 7 (01/07)
• 6 thay đổi lớn về chính sách bảo hiểm xã hội sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 (29/06)